مثانه نوروژنیک وضعیتی است که میلیون ها نفر را تحت تاثیر قرار می دهد و توانایی کنترل ادرار را مختل می کند. این بیماری به دلیل اختلال در ارتباط بین سیستم عصبی، مغز و عضلات مثانه و اسفنکتر ایجاد می شود. این فعل و انفعال پیچیده برای عملکرد طبیعی مثانه حیاتی است و هنگامی که مختل شود، منجر به انواع مشکلات ادراری می شود.
مثانه به عنوان یک مخزن عمل می کند و ادرار تولید شده توسط کلیه ها را تا زمان تخلیه ذخیره می کند. دو جزء اصلی در این فرآیند دخیل هستند:
عضله مثانه (دترسور): این دیواره عضلانی مثانه با تجمع ادرار شل می شود و امکان ذخیره سازی را فراهم می کند. وقتی زمان ادرار فرا می رسد، عضله دترسور منقبض می شود و ادرار را بیرون می راند.
عضله اسفنکتر: این عضله حلقه مانند مجرای ادرار را احاطه می کند، لوله ای که ادرار را از بدن خارج می کند. اسفنکتر برای نگه داشتن ادرار در مثانه منقبض می ماند و در حین ادرار شل می شود تا ادرار جریان یابد.
ارتباط بین مغز، نخاع و این عضلات ضروری است. اعصاب سیگنالهایی را از مغز به مثانه منتقل میکنند و به شما اطلاع میدهند که مثانه پر میشود و میل به ادرار کردن را تحریک میکند. علاوه بر این، اعصاب مثانه سیگنال هایی را درباره پر بودن آن به مغز ارسال می کنند.
فیزیوتراپی کف لگن یکی از رویکردهای موثر در مدیریت علائم این بیماری است که با مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی جاوید در غرب تهران می توانید از آن بهره مند شوید.
دلایل مثانه نوروژنیک
مثانه نوروژنیک زمانی اتفاق می افتد که این سیستم ارتباطی به دلیل آسیب یا اختلال در اعصاب یا خود مغز مختل شود. این آسیب می تواند ناشی از شرایط مختلفی باشد، از جمله:
- آسیب های نخاعی: آسیب به نخاع می تواند مسیرهای عصبی کنترل کننده مثانه را مختل کند.
- بیماری های عصبی: مولتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون و سکته مغزی همگی می توانند بر اعصاب کنترل کننده مثانه تأثیر بگذارند.
- نقایص مادرزادی: اسپینا بیفیدا، یک نقص مادرزادی که در آن نخاع به طور کامل بسته نمی شود، می تواند منجر به مثانه نوروژنیک شود.
- دیابت: سطح بالای قند خون در طول زمان می تواند به اعصاب، از جمله اعصابی که بر مثانه تأثیر می گذارد، آسیب برساند.
- جراحی لگن: برخی از جراحی ها در ناحیه لگن، مانند جراحی پروستات در مردان یا هیسترکتومی در زنان، گاهی اوقات می توانند به اعصاب درگیر در کنترل مثانه آسیب برسانند.
انواع مثانه نوروژنیک
بسته به محل و ماهیت آسیب عصبی، مثانه نوروژنیک می تواند به دو صورت اصلی ظاهر شود:
مثانه نوروژنیک بیش فعال (دتروسور بیش فعالی): در این نوع، عضله مثانه بیش از حد حساس می شود و حتی زمانی که به طور کامل پر نشده باشد، منقبض می شود. این منجر به تکرر ادرار، فوریت شدید و بی اختیاری احتمالی (نشت ادرار) می شود.
مثانه نوروژنیک کم فعال (دتروسور کم فعالیت): در اینجا، عضله مثانه ضعیف یا فلج می شود. این می تواند باعث مشکل در تخلیه کامل مثانه شود که منجر به احتباس ادرار، بی اختیاری سرریز (خروج کنترل نشده به دلیل پر بودن مثانه) و افزایش خطر عفونت ادراری شود.
نوع مشکلی که فرد تجربه می کند به اعصاب خاصی که تحت تاثیر قرار می گیرند بستگی دارد. گاهی اوقات، ترکیبی از بیش فعالی و کم تحرکی ممکن است رخ دهد.
علائم مثانه نوروژنیک
- فوریت ادراری: نیاز ناگهانی و شدید به ادرار کردن
- تکرر ادرار: ادرار کردن بیشتر از حد معمول حتی در شب (شب ادراری).
- مشکل در شروع ادرار: تردید یا زور زدن برای شروع ادرار.
- تخلیه ناقص: احساس می کنید که مثانه خود را پس از ادرار به طور کامل تخلیه نکرده اید.
- بی اختیاری ادرار: نشت کنترل نشده ادرار.
- عفونت های دستگاه ادراری (UTIs): افزایش خطر به دلیل مشکل در تخلیه کامل مثانه.
شدت این علائم بسته به علت زمینه ای و نوع مثانه نوروژنیک فرد می تواند به طور قابل توجهی متفاوت باشد.
تشخیص مثانه نوروژنیک معمولاً شامل ترکیبی از آزمایشات زیر است:
تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی: بحث در مورد علائم و معاینه فیزیکی برای ارزیابی سلامت کلی و عملکرد عصبی.
آزمایش ادرار و کشت ادرار: برای بررسی علائم عفونت یا سایر ناهنجاریها در ادرار.
تست اورودینامیکی: این آزمایش عملکرد مثانه را با اندازه گیری تغییرات فشار در حین پر شدن و تخلیه ارزیابی می کند.
سیستوسکوپی: معاینه بصری مثانه با استفاده از یک لوله نازک و روشن که از طریق مجرای ادرار وارد می شود.
بسته به شرایط ممکن است از آزمایشهای تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سونوگرافی یا سیستومتروگرافی (اندازهگیری فشار مثانه) نیز استفاده شود.
روشهای درمان
داروها:
آنتی کولینرژیک ها: این داروها عضله دترسور را شل می کنند و انقباضات و فوریت مثانه را کاهش می دهند.
آگونیست های بتا ۳: این داروها به شل شدن گردن مثانه و بهبود تخلیه مثانه کمک می کنند.
تزریق بوتاکس: تزریق سم بوتولینوم به عضله دترسور می تواند به طور موقت آن را فلج کند و فعالیت بیش از حد را کاهش دهد. این معمولاً برای مثانه نوروژنیک بیش فعال زمانی که سایر داروها مؤثر نبوده اند استفاده می شود.
آلفا بلوکرها: این داروها گردن و اسفنکتر مثانه را شل می کنند و جریان ادرار را بهبود می بخشند.
کاتتریزاسیون:
این شامل وارد کردن یک لوله نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) از طریق مجرای ادرار به داخل مثانه برای تخلیه ادرار در فواصل منظم است.
تعدیل عصبی:
این درمان کم تهاجمی شامل کاشت یک دستگاه کوچک در نزدیکی اعصاب خاجی در قسمت تحتانی کمر است.
عمل جراحی:
زمانی که سایر درمان ها موفقیت آمیز نبوده اند، معمولاً جراحی آخرین راه حل برای مثانه نوروژنیک در نظر گرفته می شود.
فیزیوتراپی کف لگن:
تمرینات عضلات کف لگن (Kegels) می تواند عضلات کف لگن را که از مثانه و مجرای ادرار حمایت می کنند، تقویت کند و به طور بالقوه کنترل مثانه را بهبود بخشد.
تکنیک هایی مانند آموزش مثانه و بیوفیدبک نیز که توسط متخصص فیزیوتراپی کف لگن در نظر گرفته می شوند ، می تواند به افراد کمک کند علائم را مدیریت کنند و کنترل ادرار را دوباره به دست آورند.
